Ἡ Ἱερά Μονή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου (Φανερωμένη) Δρυάλου εὑρίσκεται ἐπί τῆς κεντρικῆς ὁδοῦ ἀπό Ἀρεόπολη πρός Γερολιμένα, κοντά στό χωριό Φραγκούλια τῆς Μέσα Μάνης, ἀπό δέ τά γνωστά σπήλαια τοῦ Διροῦ ἀπέχει περί τά 6 χλμ.
Πρόκειται γιά κτίσμα τοῦ 1079, ὅπως ἀποδεικνύεται ἀπό τήν κτιτορική ἐκ μαρμάρου ἐπιγραφή στό τέμπλο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ. Μάλιστα, στήν ἐν λόγῳ ἐπιγραφή, ἀναφέρεται καί τό ὄνομα Γεώργιος, τοῦ τεχνίτου τοῦ γλύπτου. Κτίτορες πρέπει νά εἶναι ὁ μοναχός Νίκων καί ὁ λαϊκός Θαλούσης ἤ Θαλός Κονσκουνάρης ἀπό τό γειτονικό χωρίον Κουσκούνι.
Ὁ Ἱ. Ναός ἁγιογραφήθηκε τόν 14ο αἰῶνα, ὅπως δεικνύει μία ἄλλη ἐπιγραφή στήν ἁψῖδα τοῦ Ἱεροῦ Βήματος. Εὑρισκόμεθα στήν περίοδο τῶν αὐτοκρατόρων τοῦ Βυζαντίου, τῶν Παλαιολόγων.
Ὁ ναός εἶναι ἀφιερωμένος στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου καί ἑορτάζει στίς 15 Αὐγούστου, ἀλλά καί στίς 23 τοῦ ἰδίου μηνός, ὅπως λέγεται, τῆς «Φανερωμένης». Ὅσον ἀφορᾶ τήν ἀρχιτεκτονική, εἶναι ναός μονόχωρος, κεραμοσκέπαστος μέ κατοπινές προσθῆκες κατά τόν 12ο αἰῶνα στή δυτική του
πλευρά ἀλλά καί μ’ ἄλλες ἀρχιτεκτονικές ἐπεμβάσεις τούς κατοπινούς αἰῶνες. Σχετικά μέ τίς ἁγιογραφίες, αὐτές, εἶναι τριῶν διαφορετικῶν χρονικῶν περιόδων, ἤτοι, τοῦ τέλους τοῦ 11ου αἰῶνα, ἀρχάς τοῦ 14ου καί τοῦ πρώτου ἡμίσεως τοῦ 17ου αἰῶνα.
Σύμφωνα μέ τά παραπάνω ἀποδεικτικά στοιχεῖα, κατ' ἐξοχήν τό Καθολικόν τῆς Μονῆς, ἀποτελεῖ σπουδαιότατο μνημεῖο ἀρχιτεκτονικής καί τοιχογραφίας τῆς Παλιολόγειας ἐποχῆς καί τό ὅλο ἱερό καθίδρυμα ἔχει ἐπισταμένως μελετηθεῖ ἀπό τήν καθηγήτρια τῆς Βυζαντινῆς Ἀρχαιολογίας Χαρᾶς Κωνσταντινίδη (βλ. ἀξιόλογη μελέτη της «Ὁ Ναός τῆς Φανερωμένης στά Φραγκουλιάνικα τῆς Μέσα Μάνης, ἔκδοσις Λακωνικών Σπουδῶν, Ἀθῆναι 1998).
Μερικά ἀκόμη ἱστορικά στοιχεῖα ἀξίζει ν' ἀναφερθοῦν: Σέ ἁψῖδα τοῦ βόρειου τοίχου σώζεται καί μία ἐγχάρακτη ἐπιγραφή μέ χρονολογία 1614, ἡ ὁποία καί ἀποδεικνύει τήν ζωή τῆς Μονῆς τοῦ δύσκολου αἰῶνα αὐτοῦ ἀπό τούς κουρσάρους, γιά τήν ὅλη περιοχή τῆς Μονῆς, ὡς καταγράφεται μέ τήν κατανάλωση πολλῶν «λαμπάδων» δηλ. κεριῶν γιά προσευχή πρός ἐκδίωξη αὐτῶν. Ἡ Ἱερά αὐτή Μονή ἦταν ἐπίσης πάντοτε ἕτοιμη σέ προσφορά ἀγάπης καί φιλανθρωπίας πρός ὅλους. Μάλιστα τήν δεκαετία τοῦ ’60, ὡς ἀποδεικνύεται ἀπό τά ἀρχεῖα τῆς Μονῆς ἔκαμνε πολλές προσφορές σέ ἀπόρους, ἀσθενεῖς, χῆρες, ὀρφανά παιδιά καί σέ πολλές πτωχές οἰκογένειες. Ἔδινε ἀκόμη γιά ἀρκετά χρόνια ὑποτροφίες σέ φοιτητές. Τήν δεκαετία τοῦ ’80, ἡ Ἱ. Μονή λειτουργεῖ ὡς γυναικεία ἀδελφότητα. Στό ἐκεῖ κοιμητήριο τῆς Μονῆς βρίσκονται οἱ ἑξῆς τάφοι: 1. Τοῦ μοναχοῦ Γεωργίου (τῆς παλαιᾶς ἀνδρικῆς ἀδελφότητος) καί 2. Τῆς μοναχῆς Μαριάμ (Πατρικαράκου) ἡ ὁποία εἶχε ἔλθει ἀπό τήν Ἱ.Μ. Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Κυνηγοῦ Ὑμηττοῦ καί τῆς μοναχῆς Φιλοθέης (Ἀθανασάκου).
Εἶναι γεγονός ὅτι ὁ ἐπισκέπτης – προσκυνητής κυριολεκτικά καθηλώνεται ἀπὸ τήν ἄγρια ὀμορφιά τοῦ τοπίου, τήν ἀποτομιά τῶν βράχων τῶν ὀρέων ἀλλά καί ἀπό τήν ἀπεραντοσύνη τῆς θάλασσας, τήν ὑπέροχη ἀνατολή τοῦ ἥλιου καί τήν θαυμάσια δύση του καί βέβαια στοχάζεται, σκέπτεται καί ταπεινά προσεύχεται καί προσκυνᾶ τήν μάνα Παναγιά, σ' ἕνα ἥσυχο μοναστικό περιβάλλον. Ἄλλωστε, ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ἔχει τόσο πολύ ἀνάγκη τήν γαλήνη τῆς ψυχῆς του.
Σήμερα ἡ Ἱ. Μονή ὑπαγομένη στήν Ἱερά Μητρόπολη Μάνης διοικεῖται ὑπό ἐπιτροπής.