Χαιρετίζω τήν ἐξαίρετη αὐτή πρωτοβουλία-σύσκεψή σας πού ἔχει ὡς θέμα: «Ἀποκατάσταση τῆς ἑνότητος τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης» καί σᾶς διατυπώνω τίς παρακάτω σκέψεις μου.
Ὡς εἶναι γνωστόν, ἡ Ἑλληνική γλῶσσα ἔχει βάθος ἱστορίας, ἱστορίας αἰώνων καί τυγχάνει ἐξόχως θαυμαστή. Ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Ὀμήρου ἴσαμε σήμερα «μιλοῦμε, ἀνασαίνουμε καί τραγουδοῦμε», ὡς ἔλεγε ὁ Σεφέρης, μέ τήν ἴδια γλῶσσα. Μέ τά γράμματα αὐτῆς τῆς γλώσσας διετυπώθη ἡ ὅλη κλασσική σκέψη καί φιλοσοφία καί δημιουργήθηκε ὁ ἀθάνατος ἑλληνικός πολιτισμός. Σ’ αὐτή τήν γλῶσσα ἐγράφησαν εὐθύς ἀμέσως τά Ἱερά Εὐαγγέλια καί οἱ μεγάλοι καί θεοφόροι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, μέ τήν ἑλληνική γλῶσσα διετύπωσαν τά δόγματα καί μᾶς παρέδωκαν τά καταπληκτικά σοφά τους συγγράμματα.
Εἰδικά τά Ἱερά Εὐαγγέλια εἶναι γραμμένα στήν ἁπλοποιημένη μορφή τῆς ἀρχαίας ἀττικῆς διαλέκτου. (Κοινή Ἀλεξανδρινή). Ἡ δέ σημερινή νέα ἑλληνική γλῶσσα ἀποτελεῖ ἐξέλιξη τῆς Κοινῆς. Εἶναι πράγματι χαρακτηριστικό ὅτι ἐκ τῶν 4.900 περίπου λέξεων ὅπου ἔχουμε στήν Κ. Διαθήκη, οἱ 2.280 λέγονται καί σήμερον κοινῶς, οἱ 2.200 νοοῦνται καλῶς καί μόνον 400 παραμένουν ἄγνωστοι.
Ὅλα αὐτά τυγχάνουν προνόμιο τοῦ Ἔθνους μας. Ἀκόμη περισσότερον μέ τήν ἀρχαία δομή τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας ἔχουμε καί τούς ὑπέροχους ὕμνους τῆς λατρείας τῆς Ἐκκλησίας μας. Οὐδεμία μετάφραση δέν εἶναι δυνατόν νά ὑποκαταστήσει τό πρωτότυπο κείμενο ἤ τροπάριον ἤ κοντάκιον. Δέν μποροῦν ὀρθά νά διατυπωθοῦν ἤ μεταφραστοῦν σ’ ἄλλο γλωσσικό ἰδίωμα ὅροι, λέξεις, τό βαθύ ἱερόν νόημα πού ὑποκρύπτεται κάτωθεν τοῦ κάθε γράμματος τοῦ πρωτοτύπου. Στά νεότερα χρόνια αὐτό φαίνεται καθαρά ὅταν διαβάζει κανείς Παπαδιαμάντη σέ ἀπόδοση στά νεοελληνικά. Δέν εἶναι τό ἴδιο. Ὁ Παπαδιαμάντης εἶναι Παπαδιαμάντης στή γλῶσσα πού ἔγραψε τά δοκίμιά του.
Στήν ἐρώτηση: Μά πῶς θά γίνουν κατανοητά κείμενα τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν; Ἡ ἀπάντηση εἶναι μία. Μέ τήν ἐκμάθηση τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν, τῆς γραμματικῆς καί τοῦ συντακτικοῦ. Πῶς δηλαδή μαθαίνουμε τίς ξένες γλῶσσες; Καί γιατί οἱ ξένοι ἐπιδιώκουν νά μάθουν ἀρχαῖα ἑλληνικά; Χρειάζεται ὅμως ἐπιμονή, ὑπομονή, διδασκαλία, ἐρευνητική διάθεση, μελέτη, ἀγάπη πρός αὐτό τό πολύτιμο θησαύρισμα πού ὀνομάζεται ἀρχαῖα ἑλληνική γλῶσσα. Αὐτή ἀκονίζει τό μυαλό, παρέχει βαθειά γνώση, κριτική, καί τῷ ὄντι, γεννᾶ ἀνθρωπιστική παιδεία, ἐσωτερική πνευματική καλλιέργεια. Ὅποιος ξέρει ἑλληνικά κατέχει σοφία καί ἡ Ἐκκλησία ἀείποτε θά παραμένει θεματοφύλαξ αὐτῆς τῆς γλώσσας.
Ὡς κατακλείδα τῶν σκέψεών μου αὐτῶν καταθέτω τήν πρόταση πρός τούς ἁρμοδίους φορεῖς τήν αὔξηση τῶν ὡρῶν τῆς ἐκπαίδευσης στά ἀρχαῖα Ἑλληνικά.
Εὔχομαι καλή ἐπιτυχία στή Σύσκεψή σας αὐτή.
Μετ’ εὐχῶν
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ο ΜΑΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Γ’